Του George Monbiot
Η Ελλάδα μπορεί να έχει οικονομικά χρεοκοπήσει, αλλά η τρόικα έχει χρεοκοπήσει ήδη πολιτικά. Αυτοί που καταδιώκουν αυτό το έθνος, κρατούν στα χέρια τους αντιδημοκρατικές δυνάμεις. Τέτοιου είδους δυνάμεις, που τώρα μας επηρεάζουν όλους. Ας αναλογιστούμε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο: Η κατανομή της δύναμης εδώ, έχει κοπεί και ραφτεί στα μέτρα τους: οι αποφάσεις του ΔΝΤ απαιτούν μια πλειοψηφία του 85%, και η Αμερική συγκεντρώνει στα χέρια της το 17% των ψήφων.
Το ΔΝΤ ελέγχεται από τους πλούσιους, και κυβερνά τους φτωχούς εκ μέρους τους. Κάνει λοιπόν τώρα στην Ελλάδα, αυτά που έκανε στα φτωχά έθνη, το ένα μετά το άλλο, από την Αργεντινή μέχρι τη Ζάμπια. Τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής, ανάγκασαν σωρεία εκλεγμένων κυβερνήσεων να περικόψουν τις δημόσιες δαπάνες, με αποτέλεσμα να καταστρέψουν την υγεία, την εκπαίδευση και όλα τα μέσα με τα οποία θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις ζωές των πολιτών τους.
Το ίδιο πρόγραμμα επιβάλλεται όποιες και να είναι οι περιστάσεις: σε κάθε χώρα στην οποία εισβάλει το ΔΝΤ τοποθετεί τον έλεγχο του πληθωρισμού πάνω από άλλους οικονομικούς στόχους. Αφαιρεί άμεσα τους περιορισμούς του εμπορίου και της ροής των κεφαλαίων, απελευθερώνει το τραπεζικό σύστημα, μειώνει τα κυβερνητικά έξοδα σε καθετί εκτός από αποπληρωμή χρεών, ιδιωτικοποιεί περιουσιακά στοιχεία τα οποία μπορούν να πωληθούν σε ξένους επενδυτές.
Χρησιμοποιώντας την απειλή της αυτοεκπληρούμενης προφητείας (προειδοποιεί τις οικονομικές αγορές ότι χώρες που δεν υποχωρούν στις απαιτήσεις τους είναι καταδικασμένες), έχει υποχρεώσει κυβερνήσεις να εγκαταλείψουν προοδευτικές τακτικές. Σχεδόν από μόνη της, κατασκεύασε την οικονομική κρίση της Ασίας του 1997: υποχρεώνοντας κυβερνήσεις να άρουν τους ελέγχους κεφαλαίων, άφησε εκτεθειμένο το νόμισμα στις επιθέσεις των οικονομικών κερδοσκόπων. Μόνο κάποιες χώρες όπως η Μαλαισία και η Κίνα που αρνήθηκαν να υποχωρήσουν, γλίτωσαν.
Ας αναλογιστούμε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: Όπως οι περισσότερες άλλες κεντρικές τράπεζες, απολαμβάνει «πολιτική ανεξαρτησία». Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απελευθερωμένη από πολιτικές επιρροές, αλλά ότι είναι απελευθερωμένη από τη δημοκρατία. Κυβερνιέται δηλαδή από τον χρηματοοικονομικό τομέα, του οποίου τα συμφέροντα, είναι συνταγματικά υποχρεωμένη να εξυπηρετεί, μέσω του πληθωριστικού στόχου του 2%. Όπως όμως συμβαίνει όπου υπάρχει δύναμη, έχει ξεπεράσει αυτή την εντολή, προκαλώντας αντιπληθωρισμό και επικά ποσοστά ανεργίας ανάμεσα στα πιο φτωχά μέλη της ευρωζώνης.
Η συμφωνία του Μάαστριχτ, η οποία εγκαθίδρυσε την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ, χτίστηκε πάνω σε μια θανάσιμη αυταπάτη: την πεποίθηση ότι το ECB (Εξωτερικός Εμπορικός Δανεισμός) μπορούσε να προμηθεύσει την μόνη κοινή οικονομική κυβέρνηση που προϋπόθετε η νομισματική ένωση. Ξεπήδησε μέσα από μια ακραία εκδοχή φονταμενταλιστικής αγοράς: αν κρατούσαν τον πληθωρισμό σε χαμηλά επίπεδα, φαντάζονταν οι συγγραφείς της συμφωνίας, η μαγεία των αγορών θα επίλυε όλα τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα, κάνοντας την πολιτική πλεονάζουσα. Αυτοί οι νηφάλιοι, κουστουμαρισμένοι, σοβαροί άνθρωποι, που σήμερα παρουσιάζουν τους εαυτούς τους ως τους μόνους ενήλικες στο δωμάτιο, φαίνεται πλέον να είναι ουτοπικοί ιδεαλιστές ονειροπαρμένοι, ταγμένοι σε μια φανατική οικονομική αίρεση.
Όλα αυτά, αποτελούν απλά ένα πρόσφατο κεφάλαιο μια μακράς παράδοσης περιθωριοποίησης της ανθρώπινης ευμάρειας για χάρη της οικονομικής δύναμης. Η βάναυση αυστηρότητα που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα, είναι πολύ ήπια σε σχέση με προηγούμενες εκδοχές. Πάρτε για παράδειγμα τους λιμούς της Ιρλανδίας και της Ινδίας τον 19ο αιώνα. Και οι δύο επιδεινώθηκαν (στη δεύτερη περίπτωση ο λιμός προκλήθηκε) από το δόγμα της ελεύθερης οικονομίας, που εμείς τώρα γνωρίζουμε ως φονταμενταλισμό ή νεοφιλελευθερισμό των αγορών.
Στην περίπτωση της Ιρλανδίας, το ένα όγδοο του πληθυσμού σκοτώθηκε – κάποιος μπορεί να πει δολοφονήθηκε – στα τέλη του 1840, εν μέρει λόγω της άρνησης των Βρετανών να διανέμουν φαγητό, της απαγόρευσης που επέβαλαν στην εξαγωγή δημητριακών και στην άρνηση τους να δώσουν αποτελεσματική αρωγή στους φτωχούς. Τέτοιες πολιτικές προσέβαλλαν δυστυχώς στο ιερό δόγμα της ελεύθερης οικονομίας.
Όταν η Ινδία χτυπήθηκε από ανομβρία, το 1877 και 1878, η Βρετανική ιμπεριαλιστική κυβέρνηση, επέμενε στην εξαγωγή υπερβολικών ποσοτήτων δημητριακών από τη χώρα, προκαλώντας λιμό ο οποίος σκότωσε εκατομμύρια. Ο Νόμος Αντί-Φιλανθρωπικών Συνεισφορών του 1877, απαγόρευε «με ποινές φυλάκισης, τις ιδιωτικές δωρεές που στόχευαν να βοηθήσουν, οι οποίες θα μπορούσαν να επέμβουν στον καθορισμό των τιμών των δημητριακών στην αγορά». Η μόνη ανακούφιση που επιτρεπόταν ήταν τα καταναγκαστικά έργα σε στρατόπεδα εργασίας, όπου πρόσφεραν στον κόσμο ακόμη λιγότερο φαγητό και από ό,τι έδιναν στους φυλακισμένους του Buchenwald. Η μηνιαία θνησιμότητα σε αυτά τα στρατόπεδα κατά το 1877, ισοδυναμούσε με ένα ετήσιο ποσοστό του 94%.
Όπως υποστηρίζει ο Karl Polanyi στο The Great Transformation, ο χρυσός κανόνας – το αυτορρυθμιζόμενο σύστημα στην καρδιά της ελεύθερης οικονομίας– απέτρεπε κυβερνήσεις του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, από το να αυξήσουν τα χρήματα που ξοδεύονταν για το δημόσιο ή για οποιαδήποτε προσπάθεια τόνωσης της εργοδότησης. Εξανάγκαζε απεναντίας τις κυβερνήσεις να διατηρούν την πλειοψηφία φτωχή, ενώ οι πλούσιοι απολάμβαναν μια χρυσή περίοδο. Μερικά μέσα τα οποία μπορούσαν να εμπεριέχουν τη δημόσια δυσαρέσκεια, ήταν διαθέσιμα, εκτός από την αφαίμαξη πλούτου από τις αποικίες και την προώθηση επιθετικού εθνικισμού. Αυτός ήταν ένας από τους παράγοντες που συνεισέφεραν στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Η συνέχιση του χρυσού κανόνα από πολλά έθνη, μετά που ο πόλεμος επιδείνωσε την Μεγάλη Ύφεση, απέτρεψε κεντρικές τράπεζες από το να αυξάνουν την εισροή χρημάτων και να χρηματοδοτούν τα ελλείμματα. Θα περίμενε κανείς ότι οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα θυμούνταν αυτά τα αποτελέσματα.
Σήμερα τα ισότιμα του χρυσού κανόνα – άκαμπτη προσήλωση στην λιτότητα – αφθονούν. Το Δεκέμβριο του 2011 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε σε μια νέα δημοσιονομική συμφωνία, επιβάλλοντας σε όλα τα μέλη της ευρωζώνης τον κανόνα ότι «οι προϋπολογισμοί των κυβερνήσεων πρέπει πάντοτε να είναι ισοζυγισμένοι ή σε πλεόνασμα». Αυτό ο κανόνας ο οποίος έπρεπε να μεταγραφεί ως εθνικός νόμος, θα «περιείχε ένα αυτόματο διορθωτικό μηχανισμό ο οποίος είναι ικανός να ενεργοποιηθεί σε περίπτωση απόκλισης». Αυτό είναι ικανό να εξηγήσει την φρίκη με την οποία οι μη εκλεγμένοι τεχνοκράτες της τρόικας έχουν χαιρετήσει την αναζωπύρωση της δημοκρατίας στην Ελλάδα.
Κάποια τέτοια διατάγματα φανερώνουν πως το μόνο δημοκρατικό αποτέλεσμα στην Ευρώπη τώρα είναι η κατάρρευση του ευρώ: είτε σας αρέσει είτε όχι, όλες οι υπόλοιπες επιλογές αποτελούν τυραννία που σιγοβράζει.
Είναι δύσκολο για όλους εμάς εξ αριστερών να το παραδεχτούμε, αλλά η Μάργκαρετ Θάτσερ έσωσε το Ηνωμένο Βασίλειο από το δεσποτισμό. Η Ευρωπαϊκή νομισματική ένωση, προέβλεπε, πως οι πιο φτωχές χώρες δεν πρέπει να ενισχύονται οικονομικά, «κάτι που θα συνέτριβε τις ανεπαρκείς τους οικονομίες».
Αλλά, από ότι φαίνεται, το κόμμα της το έχει αντικαταστήσει με ντόπια τυραννία. Η προτεινόμενη νομική δέσμευση πλεονάσματος προϋπολογισμού, του George Osborne, υπερβαίνει αυτά που προβλέπει ο κανονισμός της ευρωζώνης. Οι υποσχόμενοι φραγμοί υπευθυνότητας προϋπολογισμού του εργατικού κόμματος αν και πιο ήπιοι, είχαν παρόμοιες προθέσεις. Σε όλες τις περιπτώσεις, κυβερνήσεις αρνούνται κάθε πιθανότητα αλλαγής. Με άλλα λόγια, δεσμεύονται να ανατρέψουν τη δημοκρατία. Και αυτό συμβαίνει για τους τελευταίους δύο αιώνες, με εξαίρεση την τριαντάχρονη Κεϋνσιανή ανάπαυλα.
Η κατάρρευση της πολιτικής επιλογής, δεν είναι απλά μια παρενέργεια αυτού του ουτοπικού συστήματος πεποιθήσεων αλλά ένα απαραίτητο συστατικό.
Ο νεοφιλελευθερισμός είναι αναπόφευκτα ασύμβατος με τη δημοκρατία, αφού πάντοτε οι άνθρωποι θα επαναστατούν ενάντια στην αυστηρότητα και την δημοσιονομική τυραννία που προϋποθέτει. Κάτι πρέπει να υποχωρήσει και αυτό είναι οι άνθρωποι. Αυτός είναι ο πραγματικός δρόμος προς την δουλεία: η κατάργηση της δημοκρατίας εκ μέρους των ελίτ.
Πηγή:
The Guardian -http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/jul/07/greece-financial-elite-democracy-liassez-faire-neoliberalism
