Αναδημοσίευση άρθρου του Ανδρέα Θεοφάνους* – «Η πραγματική εικόνα της Κύπρου σήμερα»

30/07/2015

Η πραγματική εικόνα της Κύπρου σήμερα

Αναμφίβολα η Κύπρος βιώνει σήμερα πολύ σοβαρές προκλήσεις αλλά και υπαρξιακά διλήμματα. Το Μνημόνιο παρά τις θετικές ανακοινώσεις του ΔΝΤ, των άλλων Θεσμών αλλά και της κυπριακής κυβέρνησης έχει οδηγήσει σε ζοφερά δεδομένα. Παρά τις θριαμβολογίες υπάρχει σήμερα μια σοβαρή δημογραφική αιμορραγία, μείωση των γεννήσεων, ψηλή ανεργία, σοβαρά προβλήματα ρευστότητας και αυξανόμενα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Υπάρχουν επίσης συρρικνωμένοι μισθοί καθώς και μια ανακατανομή πλούτου προς τα πάνω και προς τα έξω. Διευρύνεται η φτώχια, πιέζεται η μεσαία τάξη και είμαστε ενώπιον μιας κατάστασης όπου αναμένεται νέο ξεπούλημα δημόσιου και ιδιωτικού πλούτου.

Η κυβέρνηση έχει εναποθέσει τις ελπίδες της στην επίλυση του Κυπριακού για να δημιουργηθεί ένα θετικό shock στην οικονομία. Όμως, παρά την οποιαδήποτε θετική δυναμική που μπορεί να υπάρξει από μια λύση ως αποτέλεσμα της αναμενόμενης ανοικοδόμησης, της διεύρυνσης του τουριστικού προϊόντος και των εξελίξεων στον ενεργειακό τομέα, είναι αδύνατο για την Κύπρο να αντέξει τις δαπάνες ενός τρικέφαλου κράτους.

Πέραν τούτου πρέπει να κατανοηθεί ότι το βόρειο τμήμα της Κύπρου δεν μπορεί να λειτουργήσει στην Ευρωζώνη με τα υφιστάμενα δεδομένα. Το κόστος αυτών των αδυναμιών αναπόφευκτα θα το καταβάλουν οι Ελληνοκύπριοι παρά τα δικά τους σοβαρά προβλήματα.

Ταυτόχρονα είναι απρονοησία να μην λάβουμε υπ’ όψιν τις περιφερειακές εξελίξεις και πως αυτές επηρεάζουν το Κυπριακό. Η Τουρκία βρίσκεται σε πολύ ισχυρή θέση ενώ η Ελλάδα αντιμετωπίζει κρίσιμα προβλήματα. Αλλά και η Κυπριακή Δημοκρατία είναι σε πολύ αδύνατη θέση με την οικονομική και την ευρύτερη αξιακή της κρίση. Αυτά τα δεδομένα επηρεάζουν το Κυπριακό. Εν ολίγοις η τουρκική πλευρά θα είναι σε θέση να εξασφαλίσει τον μαξιμαλιστικό της στόχο για νομιμοποίηση της προτεκτορατοποίησης της Μεγαλονήσου στην περίπτωση λύσης σε αυτή τη συγκυρία. Θα αποτελέσει ευχάριστη έκπληξη εάν η Τουρκία πάρει διαζύγιο από την πολιτική που έχει ακολουθήσει διαχρονικά και υιοθετήσει μια νέα προσέγγιση η οποία να επιτρέπει ένα έντιμο συμβιβασμό.

Απρονοησία θα είναι επίσης να έχουμε ψηλές προσδοκίες από την ΕΕ ως έχει. Αξιολογώντας τα δεδομένα τους τελευταίους μήνες γνωρίζουμε ότι είναι πλάνη να αναμένουμε την αλληλεγγύη της ΕΕ. Το βέβαιο είναι ότι τα κράτη τοποθετούνται με βάση τα εθνικά τους συμφέροντα. Είναι με αυτή την υπόθεση εργασίας που θα πρέπει να πολιτευόμεθα.

Μπροστά σε αυτά τα δεδομένα οι πολίτες παρακολουθούν τις εξελίξεις με ανησυχία και προβληματισμό. Υπάρχει η κόπωση αλλά και υπερβολικές προσδοκίες-ψευδαισθήσεις από ένα μέρος των πολιτικών δυνάμεων και της κοινωνίας σε σχέση με αναμενόμενα οφέλη από λύση στο Κυπριακό. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι δυνατό να οδηγήσουν σε μη ορθολογιστικές θέσεις όπως η ενίσχυση της τάσης για μια λύση ακόμα και εάν αυτή επιδεινώνει το status quo.

Υπάρχουν και άλλα πολύ ανησυχητικά μηνύματα. Υπογραμμίζεται η απαξίωση των θεσμών και της πολιτικής – συναισθήματα και χαρακτηριστικά που σπρώχνουν τους πολίτες σε μια στάση εσωστρέφειας η οποία αποκλείει την ενασχόληση με τον δημόσιο βίο και τη συλλογική δράση για εξυπηρέτηση εθνικών στόχων.

Δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχει κοινωνική συνοχή. Αντίθετα το εσωτερικό μέτωπο είναι κατακερματισμένο. Όταν παρά την κρίση που βιώνουμε η αξιοκρατία ακόμα παραγνωρίζεται, ενώ, επιπρόσθετα, σε διάφορες εκφάνσεις του δημόσιου βίου επικρατούν τάσεις αυταρχισμού, η έλλειψη αλληλοσεβασμού, ο ρεβανσισμός και η εξυπηρέτηση ιδιοτελών συμφερόντων δεν μπορούμε να αισιοδοξούμε.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διακηρύττει την ανάγκη για εθνική ενότητα. Οι διακηρύξεις όμως δεν μπορούν να είναι λόγια κενού περιεχομένου. Απαιτούνται πράξεις. Και ο ίδιος θα πρέπει να δώσει το παράδειγμα και το στίγμα. Μεταξύ άλλων, τεράστια ευθύνη έχουν και οι επικεφαλής οργανισμών και υπηρεσιών οι οποίοι θα πρέπει να δρουν κατά τρόπο δίκαιο, σεβόμενοι τις νομοθεσίες, τους θεσμούς καθώς και τον άγραφο νόμο.

Θα πρέπει επιτέλους να κατανοηθεί ότι η Κύπρος βιώνει τη μεγαλύτερη κρίση από το 1974. Κανένας ηγέτης και καμιά παράταξη από μόνοι τους δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις τεράστιες προκλήσεις. Για να μπορέσει η Κύπρος να ανταποκριθεί στις μεγάλες προκλήσεις απαιτούνται πολλά. Πάνω απ’ όλα υπογραμμίζεται η ανάγκη για εθνική και κοινωνική συμφιλίωση. Στο πολιτικό επίπεδο είναι σημαντικό οι αποφάσεις της πλειοψηφίας να λαμβάνουν υπ’ όψιν τις ανησυχίες και της μειοψηφίας και όπου είναι δυνατό να προχωρούμε με συνθέσεις και συναινέσεις. Αλλά το κλίμα της πραγματικής αλλαγής πρέπει να επεκταθεί και να εμπεδωθεί σε όλα τα επίπεδα καθώς και στην καθημερινότητά μας: από το κάθε άτομο μέχρι την πιο ψηλή βαθμίδα σε κάθε οργανισμό. Μόνο έτσι θα σφυρηλατηθεί η πολυπόθητη ενότητα σε όλα τα επίπεδα και θα επανέλθει ο αυτοσεβασμός, η αξιοπρέπεια και η αυτοπεποίθηση της κοινωνίας για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και να μην υποκύψει σε μια λύση άδικη και μη αναστρέψιμη.

* Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.