Για το Κίνημα Ζωής Κύπρου, Σοφία Μάτση
Ξεκινάμε την αυγή μεταφυτεύοντας νεαρά μαρούλια. Στη συνέχεια κατευθυνόμαστε στον κήπο με τις ντοματιές για κλάδεμα και στήριγμα των φυτών και γύρω στο μεσημέρι στην κουζίνα για ετοιμασία χορτοφαγικού φαγητού για περίπου 30 άτομα – Κάπως έτσι κυλάει η ζωή κάθε μέρα στην κοινότητα Can Masdeu.
Αυτό το καλοκαίρι είχα την τιμή να περάσω μερικές μέρες στην περίφημη κοινότητα Can Masdeu στη Βαρκελώνη, Καταλούνια. Ως φιλοξενούμενη είχα την ευκαιρία να συμμετέχω σε διάφορες δραστηριότητες και να ζήσω πραγματικά την ουσία και το πνεύμα αυτού του πρωτοποριακού εγχειρήματος.
Η κοινότητα Can Masdeu έχει ιδρυθεί πριν 13 χρόνια. Γνωρίζοντας τις όσες προκλήσεις επιφυλάσσει κάθε γεωργικό εγχείρημα, οφείλω να ομολογήσω πως όλα όσα έχουν κατορθώσει να πραγματοποιήσουν τα παιδιά στην κοινότητα Can Masdeu μέσα σε μια δεκαετία – χωρίς ιδιαίτερο γεωργικό παρελθόν ή γνώση σε θέματα οικιστικής διαχείρισης (νερό, ηλεκτρισμός, λύματα), φανερώνουν πραγματική αφοσίωση και εύστοχο σχεδιασμό και υλοποίηση των πλάνων τους.
Με εγχειρήματα που διευρύνονται από κοινοτικούς λαχανόκηπους, κοινωνικό κέντρο και γεωργικά εγχειρήματα βασισμένα στις αρχές Αεικαλλιεργειών/Permaculture, δικαιολογεί πλήρως το γεγονός ότι η κοιλάδα Can Masdeu είναι τόσο αγαπητή και αποδεκτή από την γειτονική κοινότητα ενώ ταυτόχρονα το έργο της είναι ευρέως αναγνωρισμένο από παγκόσμιες οργανώσεις και παρόμοιες κοινότητες σε όλο τον κόσμο.
Κατά τη διαμονή μου στην κοιλάδα Can Masdeu είχα την ευκαιρία να γνωρίσω και να συζητήσω με ένα από τα ιδρυτικά μέλη του εγχειρήματος, τον Arnau Montserrat, υπεύθυνο επικοινωνίας, διαδικτυακών και πολιτικών θεμάτων, ανάμεσα στις πολλές άλλες καθημερινές υπευθυνότητες του.
Σ – Arnau, γιατί επιλέξατε αυτή την συγκεκριμένη τοποθεσία για την κοινότητα σας;
Α – Για τις δραστηριότητες που είχαμε υπόψη μας, χρειαζόμασταν κάτι κοντά στην πόλη της Βαρκελώνης. Θέλαμε κάτι που θα βρισκόταν μέσα στην πλούσια φύση των βουνών Collserola αλλά παράλληλα να είναι σε εύκολα προσβάσιμη τοποθεσία από το κέντρο της πόλης τόσο για τα μέλη της κοινότητας που συχνά την επισκέπτονται για δουλειές αλλά και για τους επισκέπτες μας.
Σ – Αναφέρεσαι στη όλη διαδικασία στον πληθυντικό: Γνωριζόσασταν μεταξύ σας πριν το 2001 όταν ξεκίνησε επίσημα η κοιλάδα Can Masdeu;
Α – Κατά την έναρξη της κοινότητας ήταν παρόντες 4 από τα σημερινά μέλη της κοινότητας μαζί με άλλους φίλους που αυτή τη στιγμή δεν αποτελούν πλέον μέρος της ομάδας. Τότε αποτελούσαμε μέλη μια άλλης κοινότητας. Ήμασταν όλοι ενεργοί και αναμειγμένοι σε οικολογικό ακτιβισμό, τοπικές πρωτοβουλίες βιωσιμότητας αλλά και το Κίνημα Κατά της Παγκοσμιοποίησης (Antiglobalization Movement). Νιώθαμε συνεχώς πως είχε φτάσει η ώρα για ένα μεγαλύτερο και πιο μόνιμο εγχείρημα και για την εγκαθίδρυση ενός χώρου ο οποίος θα μπορούσε να φιλοξενήσει ένα από τα μεγαλύτερα οράματα μας: ένα Διεθνές Συνέδριο στις Κλιματικές Αλλαγές. Κάπως έτσι εμπνευστήκαμε να ξεκινήσουμε την κοιλάδα Can Masdeu.
Σ – Από πόσα μέλη αποτελείται σήμερα η κοινότητα Can Masdeu;
Α – 30, συμπεριλαμβανομένου και τα παιδιά.
Σ – Στην κοινότητα, υπάρχει κάποιο κοινό χαρακτηριστικό ή αξίες που πρέπει να έχει το κάθε μέλος ώστε να μπορεί να αποτελεί μέρος αυτής της ομάδας;
Α – Στην κοιλάδα Can Masdeu βρίσκει κανείς ένα μεγάλο εύρος από ηλικίες, ενδιαφέροντα και ειδικότητες. Ένα κοινό χαρακτηριστικό θα έλεγα είναι η κοινή αγάπη που έχουμε όλοι μας για τη φύση και τη ζωή. Όλοι μας αποδεχόμαστε τη σημασία που έχει η υιοθέτηση αρχών Αγροοικολογίας (γνωστή επίσης και ως Permaculture) στη ζωή μας, με στόχο την επίτευξη αυτάρκειας στην τροφή μας – δηλαδή την παραγωγή επαρκούς τροφής με οικολογικά και βιώσιμα μέσα. Ορισμένα μέλη της κοινότητας μας είναι αναμειγμένα με θέματα ακτιβισμού ενώ άλλα κλίνουν περισσότερο σε θέματα οικολογίας. Δεν έχουμε όλοι μας τις ίδιες προτεραιότητες ή ενδιαφέροντα και αυτό είναι ακριβώς που κάνει την κοινότητα Can Masdeu τόσο υγιή και ισορροπημένη.
Σ – Arnau, ας πάμε πίσω στην έναρξη αυτής της κοινότητας, που ξεκινάει με την κατάληψη ενός παλιού λεπροκομείου, του Sant Pau Lepert Home – ποια ήταν η πρόκληση που συναντήσατε κατά την διεκδίκηση αυτού του άδειου χώρου;
Α – Αυτό που πάντα μας οδηγεί ως ομάδα, είναι να αγωνιζόμαστε για αυτό που επιθυμούμε και για αυτό που χρειαζόμαστε. Το παλιό λεπροκομείο ήταν ένα κτίριο εγκαταλελειμμένο εδώ και 50 χρόνια. Αν και αντιμετωπίζαμε πολλές νομικές προκλήσεις μέχρι στιγμής, καταφέραμε να τις ξεπεράσουμε χάρη στην συνεχή δικτύωση μας με άλλες παρόμοιες κοινότητες και τον δυνατό δεσμό που έχουμε αναπτύξει με τη γειτονιά. Φυσικά, η σημερινή οικονομική κρίση και η παρούσα έλλειψη πλάνων από την κυβέρνηση για εκμετάλλευση του συγκεκριμένου χώρου, λειτούργησε εμφανώς υπέρ μας. Αυτό που καταλάβαμε μέσα από τον αγώνα μας, είναι η βαρύτητα που έχει η συνεργασία με τους γύρω μας και η σημασία που έχει να είναι κανείς ανοικτός στη γειτονική κοινότητα αλλά και σε παρόμοια τοπικά εγχειρήματα. Χωρίς αυτή τη συνεχή δικτύωση, η κοινότητα Can Masdeu δεν θα ήταν πραγματικότητα σήμερα.
Σ – Τώρα, 13 χρόνια αργότερα, έχεις παρατηρήσει την ύπαρξη συγκεκριμένων εργαλείων που έχουν αποτελέσει θεμέλιο λίθο για τη δημιουργία αυτής της υγιούς κοινότητας που έχετε καταφέρει να κτίσετε μέχρι σήμερα;
Α – Ναι, φυσικά. Καταρχήν χρειαστήκαμε πολιτικά εργαλεία: Έπρεπε να ενημερωθούμε πολύ καλά για τον κατάλληλο τρόπο επικοινωνίας του εγχειρήματος μας με τους γύρω μας, ιδιαίτερα με αυτούς που ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικοί, ώστε εν τέλει να δημιουργηθεί ένα γερό δίκτυο κοινωνικής υποστήριξης. Κάποιοι από μας είχαν αναλάβει την επικοινωνία με τα ΜΜΕ και την υποστήριξη σε θέματα δικαστικών υποθέσεων, ενώ άλλοι ήταν περισσότερο αναμειγμένοι με τη δημιουργία συλλογικών λαχανόκηπων και με την ανάπτυξη γερών δεσμών με τη γειτονιά. Φυσικά ήταν και αυτοί που άσκησαν φυσική αντίσταση τις πρώτες εκείνες κρίσιμες μέρες κατάληψης του χώρου. Αυτό που συνειδητοποιήσαμε στην πορεία, ήταν η σημασία που έχει η εγκαθίδρυση μιας γερής εσωτερικής δομής, συμφωνώντας σε εργαλεία επικοινωνίας – κανόνες στους οποίους όλοι μας είχαμε συμφωνήσει κατά την έναρξη της κοινότητας και συνεχίζουμε να αναθεωρούμε μέχρι και σήμερα.
Σ – Σήμερα στην κοιλάδα Can Masdeu τρέχουν 5 διαφορετικά εγχειρήματα. Μπορείς να μας πεις μερικά λόγια για αυτά;
Α – Φυσικά. Καταρχήν έχουμε τους συλλογικούς λαχανόκηπους: Πρόκειται για κομμάτια γης τα οποία τρέχουν εδώ στην κοιλάδα από ομάδες ανθρώπων από τη γειτονιά οι οποίες μοιράζονται εργαλεία, νερό και κομπόστ ώστε να μπορούν να καλλιεργούν τα δικά τους λαχανικά. Κάτι σημαντικό που προκύπτει από αυτή την πρωτοβουλία είναι η μετάδοση πληροφοριών τόσο από την κοινότητα Can Masdeu προς τη γειτονιά, αλλά και αντίστροφα. Ένα άλλο εγχείρημα είναι το κοινωνικό κέντρο το οποίο τρέχουμε κυρίως τις Κυριακές όταν συναντιόμαστε με τη γειτονιά για φαγητό, ομιλίες, προβολές ταινιών και συζητήσεις γύρω από σύγχρονα θέματα οικολογίας και βιωσιμότητας. Τις Πέμπτες, οργανώνουμε ανοικτές μέρες κήπου και τα απογεύματα ο οποιοσδήποτε είναι ευπρόσδεκτος να συμμετάσχει στον λαχανόκηπο του Can Masdeu και να μάθει φτιάχνοντας ενώ μπορεί να φέρει παραδοσιακούς σπόρους τους οποίους να προσφέρει ή να ανταλλάξει με αυτούς της τράπεζας σπόρων μας. Ένας ουσιαστικός ρόλος που διαδραματίζει η κοινότητα μας είναι η συνεργασία της με το Δίκτυο Περμακουλτούρας της Βαρκελώνης (Permaculture Network of Barcelona) και τα εγχειρήματα που προκύπτουν από αυτό: o περμα-κήπος, το δάσος από φρουτόδεντρα, η βιοκλιματική δόμηση και εργαστήρια που παρέχουμε βάσει των αρχών Αγροοικολογίας (Permaculture). Σε επέκταση αυτής μας της προσπάθειας είναι και το 4ο εγχείρημα μέσα από το οποίο οργανώνουμε εργαστήρια Αγροοικολογίας σε γειτονικά σχολεία και πανεπιστήμια. Το 5ο εγχείρημα είναι φυσικά η ανάπτυξη μια υγιούς κοινότητας εδώ στην κοιλάδα Can Masdeu, μια διαδικασία που αποτελεί συνεχώς μια πρόκληση αλλά και ευκαιρία εκμάθησης.
Σ – Έχεις μιλήσει για ένα λαχανόκηπο Arnau – εδώ στην κοιλάδα Can Masdeu είστε πλήρως αυτάρκεις σε θέματα τροφής;
Α – Όχι και αυτό δεν θα αποτελούσε ποτέ στόχο μας. Παράγουμε αρκετά λαχανικά για να καλύπτουμε τις ανάγκες μας κατά τη διάρκεια του χρόνου, αλλά και φρούτα όπως μήλα, αχλάδια, σύκα, σταφύλια και μούρα. Δεν διαθέτουμε όμως την απαραίτητη έκταση για καλλιέργεια επαρκών ποσοτήτων σιτηρών ή οσπρίων. Δεν θα επιθυμούσαμε εκτός των άλλων να είμαστε πλήρως αυτόνομοι και ανεξάρτητοι από την κοινότητα που μας περιβάλλει αφού αυτό θα μας απόκοπτε και θα περιόριζε την αλληλεπίδραση και σύνδεση μας με τη γειτονιά. Η ευκαιρία που έχουμε να ανταλλάζουμε ότι έχουμε πλεονάζων – προϊόντα ή υπηρεσίες – με τους γύρω μας, μας δίνει την ευκαιρία να κτίζουμε ένα γερό και βιώσιμο δίκτυο επικοινωνίας.
Σ – Αν κάποιος επιθυμεί να επισκεφτεί την κοινότητα Arnau, τι πρέπει να κάνει;
Α – Όπως έχω ήδη αναφέρει, εδώ στην κοιλάδα Can Masdeu έχουμε ανοικτές μέρες: Τις Πέμπτες με την εργασία στον κήπο και τις Κυριακές με το κοινωνικό κέντρο και τις κοινοτικές/οικογενειακές δραστηριότητες που οργανώνουμε. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα μας και βεβαίως μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας γράφοντας μας στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. εάν έχετε περεταίρω ερωτήσεις.
Σ – Arnau, σε ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που αφιέρωσες ώστε να με καθοδηγήσεις μέσα από το υποδειγματικό εγχείρημα Can Masdeu και σας εύχομαι κάθε επιτυχία για μια υγιή και καρποφόρα ανάπτυξη της κοινότητας και των οραμάτων σας εδώ στη Βαρκελώνη.
Α – Ευχαρίστηση μου Σοφία και καλή επιτυχία με τα εγχειρήματα βιωσιμότητας σας στην Κύπρο.
*Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την κοινότητα πηγαίνοντας στο τμήμα FAQ section (διαθέσιμο μόνο στα Ισπανικά-Castellanο).
*Μπορείτε να δείτε περισσότερες φωτογραφίες από την κοιλάδα Can Masdeu και τα εγχειρήματα τους, κάνοντας κλικ σε οποιοδήποτε από τους 11 τομείς που θα βρείτε στο τέρμα της ιστοσελίδας.
