Στις 18 Μαΐου 2013, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ευρεσιτεχνίας απένειμε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (πατέντα) στην Syngenta, τη μεγαλύτερη εταιρεία αγροχημικών στον κόσμο, για μια ποικιλία πιπεριάς ανθεκτική στα έντομα, η οποία προήλθε από συμβατική αναπαραγωγή - όχι γενετική τροποποίηση. Πατέντες τέτοιου τύπου αποτρέπουν την περαιτέρω καινοτομία, και είναι ηθικά αμφισβητήσιμες. Για το λόγο αυτό πληθώρα οργανώσεων από όλη την Ευρώπη ένωσαν τις δυνάμεις τους και κάνουν αίτηση ανάκλησης της πατέντας, τον Φεβρουάριο 2014.
Η πιπεριά ανήκει στην οικογένεια των Σολανωδών - όπως και η πατάτα, η ντομάτα, η μελιντζάνα, κ.α. Η εμπορική αξία της πιπεριάς ανέρχεται ετησίως στα 500 εκατομμύρια δολάρια. Τα φυτά αυτά, όμως είναι ευπρόσβλητα από διάφορα έντομα, όπως τα θυσανόπτερα και ο αλευρώδης, τα οποία μπορούν να επιφέρουν σημαντικά προβλήματα στη σοδειά και άρα εμπορική ζημία.
Στην Τζαμάϊκα υπάρχει μία άγρια ποικιλία πιπεριάς που είναι ανθεκτική στις προσβολές των εντόμων. Στη δεκαετία του 1970, ένας καθηγητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, ο Πώλ Σμιθ, έφερε το φυτό αυτό στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, η άγρια πιπεριά έφτασε στην Ολλανδική τράπεζα σπόρων (Κέντρο Γενετικών Πόρων - CGN), το 1976.
Η Syngenta έλαβε την άγρια πιπεριά από το CGN και ξεκίνησε να τη χρησιμοποιεί για αναπαραγωγή από το 2002. Η εταιρεία διασταύρωσε την άγρια πιπεριά με εμπορικές ποικιλίες. Το επιθυμητό χαρακτηριστικό – η ανθεκτικότητα στα έντομα – μπόρεσε να απομονωθεί με μία μέθοδο που ονομάζεται «έξυπνη αναπαραγωγή» (smart breeding) η οποία είναι μία συμβατική μέθοδος αναπαραγωγής που βασίζεται στη διασταύρωση και στην επιλογή και υποστηρίζεται με τεχνικά μέσα. Το αποτέλεσμα είναι μία εμπορική ποικιλία πιπεριάς που είναι ανθεκτική στον αλευρώδη.
Το 2008, η Syngenta έκανε αίτηση στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας, διεκδικώντας αποκλειστικά δικαιώματα σε όλες τις ποικιλίες πιπεριάς που είναι ανθεκτικές στον αλευρώδη. Πέντε χρόνια μετά, η εταιρεία απέκτησε τα πνευματικά δικαιώματα (δίπλωμα ευρεσιτεχνίας – πατέντα), και αυτή τη στιγμή είναι σε ισχύ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι αγρότες και παραγωγοί δεν έχουν πλέον το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πιπεριές για περαιτέρω αναπαραγωγή.
Τον Φεβρουάριο του 2014, ένας ευρύς συνασπισμός ΜΚΟ και άλλων οργανώσεων αγροτών και παραγωγών υπέβαλαν αίτηση ανάκλησης της πατέντας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας, με το επιχείρημα ότι η Syngenta δεν εφηύρε την ανθεκτικότητα στα έντομα, μια που αυτή προϋπήρχε στη φύση, και συνεπώς δεν μπορεί να διεκδικήσει κάποια καινοτομία.
Οι πατέντες αυτές είναι αμφισβητήσιμες από ηθικής πλευράς. Επιβαρύνουν πολύ τον συγκεντρωτισμό στη διεθνή αγορά σπόρων, αποτρέπουν την καινοτομία, και θέτουν σε κίνδυνο τη διατροφική μας ασφάλεια.
Στις 3 Φεβρουαρίου 2014, μη κυβερνητικές οργανώσεις, αγροτικοί σύλλογοι και οργανώσεις παραγωγών από 27 χώρες της Ευρώπης (την δήλωση υπογράφει η ομάδα «Πελίτι» από την Ελλάδα, και το «Κίνημα Ζωής Κύπρου» από την Κύπρο), κατέθεσαν αίτηση ανάκλησης για το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που απονεμήθηκε στην εταιρεία Syngenta για το φυτό της πιπεριάς.
Άρθρο του Παναγιώτη Σαϊνατούδη από την ομάδα «Πελίτι» σχετικά με την κινητοποίηση «Free Pepper»
http://www.peliti.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=418%3Apiperia&catid=11%3Afitiko&Itemid=16&lang=el
