Αναδημοσίευση άρθρου του Ανδρέα Θεοφάνους, Καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας και Προέδρου του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας

Πολύ πιο πριν από τις αποφάσεις του Eurogroup τον Μάρτιο του 2013 υπήρξαν προειδοποιήσεις για τα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας καθώς και για ενδεχόμενη κατάρρευση. Παράλληλα είχαμε υπογραμμίσει ότι οι υπερβολές και η προσκόλληση σε ένα ξεπερασμένο μοντέλο θα οδηγούσαν την Κύπρο σε οδυνηρές εκπλήξεις. Δυστυχώς, το ευρύτερο πολιτικό σύστημα αλλά και η κοινωνία προσπέρασε αυτές τις προειδοποιήσεις έχοντας την εντύπωση ότι ο από μηχανής Θεός θα προστάτευε την Κύπρο και θα υπήρχε ευημερία καθώς και ευκαιρίες ανεξαρτήτως των οικονομικών συνθηκών.
Υπήρχε η ψευδαίσθηση, ιδίως στον ευρύτερο δημόσιο καθώς και στον τραπεζικό τομέα, ότι οι συλλογικές συμβάσεις θα διεσφάλιζαν πάντοτε αυξήσεις, προσαυξήσεις και ΑΤΑ. Το πολιτικό σύστημα δεν είχε τη δύναμη να αντιταχθεί σε τέτοιες νοοτροπίες φοβούμενο το πολιτικό κόστος. Ούτε είχε επαρκή αντίληψη του τι συνεπαγόταν η συμμετοχή σε μια «αυτοκρατορική» νομισματική ένωση με ροπή προς μια σκληρή δημοσιονομική και νομισματική πολιτική. Πέραν τούτου, η διαπλοκή, η διαφθορά, ο στρουθοκαμηλισμός, ο λαϊκισμός, η απρονοησία, η επιπολαιότητα αλλά και η μετριοκρατία κυριαρχούσαν στον δημόσιο βίο της Κύπρου. Έτσι μοιραίως η κυπριακή οικονομία κατέρρευσε…

Οι σκληρές, τιμωρητικές και εν πολλοίς άδικες αποφάσεις του Eurogroup τον Μάρτιο του 2013 οδήγησαν την κυπριακή οικονομία σε μια πρωτοφανή κατάσταση πραγμάτων. Έχει ήδη κατ’ επανάληψιν λεχθεί ότι οι αποφάσεις του Eurogroup εμπεριείχαν και το στοιχείο της χρησιμοποίησης της Κύπρου ως πειραματόζωο. Ούτως ή άλλως είναι πολύ σημαντικό να κατανοηθεί σήμερα ότι ενώ η κρίση εμβαθύνεται ένα μέρος των συμπατριωτών μας εξακολουθεί να πιστεύει ότι η έλευση της Τρόικας παρά τα οποιαδήποτε προβλήματα ήταν θετική εξέλιξη καθ’ ότι δεν θα μπορούσε να γίνουν αλλαγές χωρίς έξωθεν παρεμβάσεις. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που ο Υπουργός Οικονομικών κ. Χ. Γεωργιάδης είχε δηλώσει ότι το πρόγραμμα της Τρόικα αποτελεί μανιφέστο για την κυβέρνηση. Αυτό αποτελεί κατάντημα καθώς αντικατοπτρίζει θλιβερές τάσεις και νοοτροπίες όπως συμπλέγματα κατωτερότητας, έλλειψης αυτοπεποίθησης και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η Κύπρος χρειαζόταν εξυγίανση - δεν χρειαζόμασταν την Τρόικα να μας το πει. Η φιλοσοφία της Τρόικας όμως δεν οδηγεί στην εξυγίανση αλλά στη διάλυση. Και η κυβέρνηση θα πρέπει να αποβάλει την προσκόλληση στην Τρόικα η οποία έχει καταντήσει μαζοχιστική.
Η Κύπρος βρίσκεται σήμερα σε μια καθοριστική καμπή. Εξακολουθούν να υπάρχουν πρακτικές οι οποίες δημιουργούν πολύ περισσότερα προβλήματα απ’ ό,τι επιλύουν. Εξακολουθεί σήμερα να κυριαρχεί ο πολικαντισμός, η αναξιοκρατία και η επιβολή των ημετέρων αντί η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Δυστυχώς το σύστημα, αυτών των ιδίων προσώπων, παραμένει προσκολλημένο στις πρακτικές οι οποίες μας οδήγησαν στην κρίση.
Ακόμα και η αναβολή της συνάντησης της Βουλής για το νομοσχέδιο για τις εκποιήσεις προϋπέθετε την έγκριση της Τρόικας. Η υφιστάμενη βαθειά κρίση παραπέμπει σε ένα συστημικό πρόβλημα το οποίο καλούμεθα να αντιμετωπίσουμε συλλογικά το συντομότερο δυνατό. Δεν υπάρχει Μεσσίας, ούτε ένα κόμμα που από μόνο του μπορεί να επιλύσει τα προβλήματα. Εξακολουθούν όμως να υπάρχουν καταστάσεις οι οποίες διαιωνίζουν τα προβλήματα. Για παράδειγμα, το μεγάλο καρκίνωμα του λαϊκισμού εξακολουθεί να υφίσταται. Επιπρόσθετα σημειώνεται ότι ενώ νομιμοποιούνται οι πολιτικές δυνάμεις να εναντιώνονται σε οποιεσδήποτε προτάσεις ή θέσεις, είναι αναγκαίο ταυτόχρονα να καταθέτουν εναλλακτικές εισηγήσεις.
Το υφιστάμενο σύστημα ως έχει φέρει βαρύτατες ευθύνες για τα τεκταινόμενα και αδυνατεί να αντιληφθεί ότι θα πρέπει να ενεργήσει για έξοδο από την κρίση. Και ενώ πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες αλλά και διανοητές αμφισβητούν τη φιλοσοφία της σκληρής λιτότητας, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επιμένει στην πιστή εφαρμογή των προνοιών του Μνημονίου. Το χειρότερο είναι ότι αρκείται σε μια καθαρά επικοινωνιακή διαχείριση προσπαθώντας ταυτόχρονα να αποκρύψει και να περιορίσει την αντίθετη άποψη.
Είναι σημαντικό να κατανοηθεί όμως ότι η κατά γράμμα τήρηση του Μνημονίου οδηγεί στη φτωχοποίηση της Κύπρου και σε δημογραφική αιμορραγία. Έστω και την υστάτη καλούμεθα να σφυρηλατήσουμε μια νέα πορεία εξόδου από την κρίση. Απαιτείται επομένως η άμεση επιστράτευση δυνάμεων για να ξεπεράσουμε την κρίση. Θα ήταν πολύ θετική εξέλιξη εάν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έστω και την υστάτη κατανοούσε τη σημασία της αλλαγής και ανελάμβανε την πρωτοβουλία. Εάν όχι, το υπέρτατο χρέος απαιτεί τη δημιουργία ενός συνασπισμού δυνάμεων που να έχει το θάρρος και τη γνώση να οδηγήσει τη χώρα σε έξοδο από την κρίση.